Қоршаған ортаға әсер

 «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай айдау станцияларында атмосфералық ауаны ластаудың негізгі көздері мұнай сақтау резервуарлары, мұнай құю және құю эстакадалары, мұнайды жылыту пештері, қазандықтар болып табылады. Тазарту құрылғысын іске қосу/қабылдау камералары, сорғы, буландырғыш тоғандар, көлік, дәнекерлеу бекеттері және т.б. ауаны айтарлықтай аз дәрежеде ластайды.

 
Атмосфералық ауаға теріс әсердің алдын алу және азайту мақсатында компания ластаушы заттардың шығарындыларын азайту бойынша іс-шаралар жүргізеді:

• мұнай сақтау цистерналарында понтондар орнату арқылы мұнайдың булануын болдырмау;
• газ теңестіру жүйесінің (ГТЖ) көмегімен көмірсутектер шығарындыларын азайту (резервуарлық парк, ЖҚС-та ЖЖМ-ға арналған сыйымдылықтары);
• жану процесін оңтайландыру пештерде мұнайды қыздыру пештері, су жылытатын қазандар.

Атмосфералық ауаға ластаушы заттар шығарындыларының көлемі, тонна

Көрсеткіш	2018	2019	2020	2021	2022
Атмосфералық ауаға ластаушы заттар шығарындыларының көлемі	29 951	26 665	23 396	19 033	20 023

2022 жылы атмосфераға ластаушы заттар шығарындыларының жалпы көлемі белгіленген нормативтердің мәндерінен аспады.

 «ҚазТрансОйл» АҚ климаттың өзгеруіне қарсы күрес бойынша жүзеге асырылып жатқан іс-шаралардың маңыздылығын түсінеді және парниктік газдар шығарындыларын азайту бойынша міндеттемелер алды.

 Компаниядағы парниктік газдар шығарындыларының көздері мұнайды жылыту пештері, қазандықтар, дизельді электр станциялары, дәнекерлеу агрегаттары, компрессорлар және т.б. болып табылады.

 Парниктік газдар шығарындыларының көлемін есептеу және парниктік газдарды түгендеу туралы есепті дайындау «ҚазТрансОйл» АҚ құрылымдық бөлімшелері ұсынған мәліметтер негізінде жүзеге асырылады.

Парниктік газдар шығарындыларының көлемі (тікелей шығарындылар), мың тонна СО2-экв.

Көрсеткіш	2018	2019	2020	2021	2022
Парниктік газдардың тікелей шығарындылары (СО2 СН4 N2О)	164,7	163,9	158,1	160,5	198,5

 

«ҚазТрансОйл» АҚ объектілерінде сарқынды суларды бұру буландырғыш тоғандарға (булану өрістеріне), сүзу өрістеріне, септиктерге, қалалық кәріз желілеріне жүзеге асырылады.

Ағындарды буландырғыштар үшін тоғандарға, сүзу өрістеріне бұру кезінде Экологиялық кодекстің талаптарына сәйкес эмиссиялар нормативтері белгіленеді.

Сүзгілеу алаңдары мен буландырғыш тоғандарға төгуді жүзеге асыратын Қоғамның барлық құрылымдық бөлімшелерінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен РТН жобалары және қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат бар.

Қоршаған ортаға әсерді бақылау үшін судың зертханалық зерттеулерін жүргізе отырып, жер асты, жер үсті және сарқынды сулардың мониторингі, сондай-ақ төгінділерді тазарту дәрежесінің мониторингі жүзеге асырылады.

Сарқынды суларды ағызу көлемі, мың м3

Көрсеткіш	2018	2019	2020	2021	2022
Сарқынды сулар көлемі	591,5	274,5	232	232	222

Сарқынды суларды ағызудың нақты көлемі белгіленген лимиттердің мәндерінен аспады.

«ҚазТрансОйл» АҚ су ресурстарын қорғауға ерекше көңіл бөледі. Қоғам кәсіпорындарының өндірістік қызметі кезіндегі су объектілерінің жай-күйіне әсер ететін негізгі факторлар жер үсті сулары мен артезиан ұңғымаларынан өндірістік-шаруашылық қажеттіліктерге (су тұтынуға) су ресурстарын алу болып табылады.

«ҚазТрансОйл» АҚ су ресурстарын басқарудың негізгі міндеттері:

• барлық құрылымдық бөлімшелерде міндетті түрде қолдануға арналған су ресурстарын басқарудың негізгі принциптерін анықтау;
• су ресурстарын басқару процесін үздіксіз жақсартуды қамтамасыз ету;
• мүдделі тараптардың су ресурстарын басқару процесіне қатысуын қамтамасыз ету.

Алынатын судың жалпы мөлшері, мың м3³

Көрсеткіш	2018*	2019*	2020	2021	2022
Алынатын судың жалпы мөлшері	15 055	536	472	480	402

* 2018 жылғы су тұтыну көлемі «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық су құбыры Басқармасының 2018 жылғы қаңтардан маусымға дейінгі жұмысы ескеріле отырып берілді.
** 2018 жылдың шілдесінен бастап қызметтің бұл түрін «Магистральдық Суағызғысы» ЖШС жүзеге асырады.

2021 жылғы 1 шілдеден бастап Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексі қолданысқа енгізілуіне байланысты «ҚазТрансОйл» АҚ-та қалдықтарды басқару қағидаларын өзектендірді, олардың мақсаты өндірістік қызмет барысында пайда болатын қалдықтарды басқару процесінде талаптарды белгілеу және жауапкершілікті бөлу болып табылады.

Қалдықтарды басқару деп қалдықтар пайда болған сәттен бастап, түпкілікті жойылғанға дейін оларға қатысты жүзеге асырылатын операциялар түсініледі.

Қалдықтарды басқару операцияларына мыналар жатады:

• қалдықтардың пайда болу орнында жинақталуы;
• қалдықтарды жинау;
• қалдықтарды тасымалдау;
• қалдықтарды қалпына келтіру;
• қалдықтарды жою;
• көмекші операциялар;
• қалдықтарды жинау, тасымалдау, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі операцияларға байқаулар жүргізу;
• жойылған (жабық, пайдаланудан шығарылған) қалдықтарды жою объектілеріне қызмет көрсету жөніндегі қызмет.

Общий объем образованных отходов, тонн

Көрсеткіш	2018	2019	2020	2021	2022
Түзілген қалдықтардың көлемі, оның ішінде:	42 219	53 524	44 055	81 191	19 350
- құрамында мұнай бар топырақ	36 870	42 477	32 992	65 839	11 801
- мұнай шламы	1 443	5 890	5 455	4 440	3 400
- қатты тұрмыстық қалдықтар	2 240	2 875	2 437	2 514	2 153
- басқа қалдықтар	1 666	2 282	3 171	8 399	1 996

 

2022 жылы пайда болған қалдықтардың жалпы көлемі 19 350 тоннаны құрады және 2021 жылмен салыстырғанда төмендеді. Қалдықтар көлемінің азаюының негізгі себебі бұзылған жерлерді қалпына келтіру көлемінің 8 гектардан 2,264 гектарға дейін азаюы болып табылады.

2018 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ-тың орталық аппаратында ғимарат ішінде қалдықтарды (макулатура, шыны, пластмасса, тамақ қалдықтары) бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды, энергияны үнемдейтін шамдарды пайдалануды және қағазды үнемдеу мақсатында екі жақты басып шығаруды енгізуді қамтитын «Жасыл кеңсе» тұжырымдамасы енгізілді.

«ҚазТрансОйл» АҚ қызметті жүзеге асыру барысында жер ресурстарының сақталуына жауапты болады және жерді рекультивациялау және топырақтың ластануына мониторинг жүргізу бойынша жұмыстарды жүзеге асырады.

«ҚазТрансОйл» АҚ 1950-1960 жылдары ластанған жерлерді қалпына келтіру бойынша міндеттеме алды. Қазіргі уақытта бүлінген жерлерді қалпына келтірудің бекітілген жобаларына сәйкес тарихи ластанған жерлерді қалпына келтіру бойынша кезең-кезеңмен жұмыс жүргізілуде.

Бұзылған жерлерді қалпына келтіру (тарихи ластану)

Көрсеткіш	2020	2021	2022
Бұзылған жерлерді (тарихи ластануларды) қалпына келтіру, га	4	8	2,264

2022 жылы 2,264 га бұзылған жер қалпына келтірілді. «Өзен – Атырау – Самара», «Өзен – Жетібай – Ақтау» магистральдық мұнай құбырлары бойындағы тарихи ластанған жерлерді қалпына келтіру жұмыстары жалғасуда.

Өндірістің апатсыз болуын қамтамасыз ету және өндірістік үдерістердің тиімділігін арттыру мақсатында 2020 жылға Компанияда келесі жұмыстар атқарылды:

• 1 415 км магистральдық құбырларды мөлшерлеу, профилиметрлеу, құбырішілік магниттік снаряд, электромагниттік-акустикалық түрлендіру сияқты әдістермен құбырішілік диагностикалау;
• магистральдық мұнай құбырларындағы 1 202 құбырларының ақауларын жою (жоспар бойынша 1 202 ақау);
• өзінің нормативтік қызмет ету мерзімін өтеген 7 бірлік магистральдық және 6 тіреуіш сорғыларды техникалық куәландыру;
• резервуарларды тоттануға қарсы қорғау бойынша жұмыстар. 11 резервуарда - ішкі коррозияға қарсы жабын;
• 3 мұнай қыздыру пешін техникалық диагностикалау және сараптамалық тексеру.

2020 жылдың нәтижелері бойынша Компания құбырдың өзінің герметикалығының немесе бекіту және реттеу арматурасының бұзылуы немесе құбырдың бітелуі себебінен құбырдың кенеттен толық немесе ішінара тоқтатылуына байланысты істен шығуларды тіркемеген.

2012 жылдан бастап құқық қорғау органдарымен тығыз қарым-қатынас жасай отырып, «ҚазТрансОйл» АҚ компанияның құбыржолдарына заңсыз қылмыстық кесулер жағдайын өзгертті. 2013 жылдың өзінде бірнеше ондаған және тіпті жылына жүздеген санкцияланбаған ойықтардың санын 17 фактіге дейін төмендетуге қол жеткізілді; 2014 жылдың қорытындысы бойынша 12 санкцияланбаған ойық анықталды; 2015 жылы 14 ойық жасалды; 2016 жылы-3 санкцияланбаған қосу, 2017 жылы 6 заңсыз ойық, 2018 жылы – 1 ойық анықталды.

Осы көрсеткіштерге келесі іс-шараларды орындау арқылы қол жеткізілді:

• GPS - жүйелер бойынша мобильді топтардың жұмысына мониторинг жүргізуді және мобильді топтардың мұнай құбырларын аралап, тексеруді дер кезінде жүзеге асыруын бақылауды күшейту;
• «Optosense«мониторинг жүйесі арқылы мұнай құбырларын қорғау.

«Азаматтық қорғау туралы» ҚР Заңының 80-бабына сәйкес «ҚазТрансОйл» АҚ-ның барлық жекеленген бөлімшелерінде Аварияларды жою жоспарлары әзірленді, онда аварияларды оқшаулау және жою бойынша іс-қимылдар жоспары жазылған.

Төтенше жағдайлар кезінде жағымсыз салдарды болдырмау үшін компанияда өндірістік объектілердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуді қоса алғанда, уақтылы ден қою бойынша шаралар жүйесі ұйымдастырылған.

Мұнайдың ықтимал авариялық төгілуін жою бойынша командалық-штабтық оқу-жаттығулар өткізіледі.

«ҚазТрансОйл» АҚ  қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға бағытталған бірқатар іс-шараларды тұрақты негізде жүзеге асырады.

Компанияның қоршаған ортаны қорғау шығындары екі бөліктен тұрады:

• атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары, сарқынды суларды ағызу кезінде ластаушы заттардың құрамы, қалдықтардың жиналуы үшін экологиялық төлемдер;
• қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған бастамашылық тәртіппен іске асырылатын табиғатты қорғау іс-шараларына арналған шығындар.

Қоршаған ортаны қорғауға арналған шығыстар, млн теңге

Көрсеткіш	2018	2019	2020	2021	2022
Табиғатты қорғау іс-шараларына арналған ағымдағы шығындар, оның ішінде:	1 232	2 277	1 316	2 194	1 432
- экологиялық төлемдер	95,9	99,1	82	91	85